Hoogbegaafdheid in het juiste perspectief
Hoogbegaafdheid versus Talent
Het woord talent en de betekenis die het gegeven wordt, zorgt voor veel verwarring wanneer het in verband gebracht wordt met hoogbegaafdheid.
Zoals ik er naar kijk is een talent een vaardigheid waarin je van nature uitblinkt en een (veel) hoger niveau kan bereiken dan het merendeel van de andere mensen. Dat geldt zowel voor hoogbegaafden als niet-hoogbegaafden. Om dat hoge niveau te bereiken is vaak veel oefening en doorzettingsvermogen nodig. De wetenschap is het (nog) niet eens over het feit of een talent is aangeboren of aangeleerd, maar voorlopig lijkt het er op dat beide factoren aanwezig zijn en een rol spelen. Het ‘aangeboren deel’ zorgt er voor dat je interesse in grote mate uitgaat naar het gebied van je talent en lijkt ‘iets’ mee te brengen waardoor je een speciaal niveau kunt bereiken dat voor anderen onbereikbaar is. Voor de meeste talenten heb je veel oefening nodig om zo goed te worden dat je duidelijk boven de rest uitstijgt en dus is er ook een aangeleerd gedeelte.
Bij hoogbegaafdheid zijn heel veel vaardigheden al op een bovengemiddeld niveau aanwezig. Het talent dat bij hen zichtbaar wordt is dus net als bij niet-hoogbegaafden een specifiek element waarvan de vaardigheid nog veel hoger ligt dan de rest. Door het hoge doorzettingsvermogen dat aan de dag gelegd kan worden wanneer zij bezig zijn met iets dat hen interesseert, hebben hoogbegaafden een grote kans om ook werkelijk uit te blinken in hun talent. Soms duurt het alleen even voor ze voldoende zelfvertrouwen hebben om op hun talent te gaan bouwen. Veel echte toptalenten zijn hoogbegaafd, zij hebben op het juiste moment de juiste mogelijkheden gekregen of geschapen om hun talent tot op hoog niveau uit te bouwen. Maar ook de andere werking van hun hersenen zorgt er voor dat zij in staat zijn iets te doen wat zeer talentvolle niet-hoogbegaafden niet kunnen waardoor zij nog iets beter presteren.
The making of me is een documentaire over de violiste Vanessa Mae die op zoek gaat naar de oorsprong van haar enorme succes. Was het Nature of Nurture. Heel boeiend om te zien en interessant dat eigenlijk nog niemand een werkelijk antwoord heeft.
Hierbij is het heel verhelderend om te kijken naar de intelligenties die Howard Gardner hanteert. Bij hoogbegaafden zijn (bijna) alle intelligenties vaak op een bovengemiddeld niveau ontwikkelt maar zijn er één of meerdere intelligenties aanwezig waarbinnen men kan spreken van een talent.
De 8 intelligenties van Gardner
De 8 intelligenties van Gardner zijn de volgende:
Linguïstisch / Verbaal
Iemand met een goed ontwikkelde linguïstische intelligentie denkt voornamelijk in woorden. Hij houdt van het lezen van boeken, gedichten, tijdschriften en kranten. Hij wordt gestimuleerd door het spelen met vocabulaire, spelling, grammatica, woordspelletjes, vergelijkingen en contrasten, schrijven, een woordweb maken.
Een verbaal ingesteld iemand houdt van discussiëren, debatteren, presenteren, communiceren, spreken, vertellen, mondelinge uitdrukkingsvaardigheden, ideeën met elkaar delen, uitleggen van begrippen, aanleren van een tweede taal, woordafleiding, toneelspelen.
Logisch / Mathematisch
Een logisch/mathematisch ingesteld iemand denkt in getallen, symbolen en wiskundige vormen. Hij houdt van redeneren, (data) analyseren, logisch denken, abstract denken, schema’s, grafieken maken, informatie toepassen, logische problemen oplossen, feiten ordenen, berekeningen maken, structureren, experimenteren, brainstormen, classificeren, voorspellingen doen, grafische organizers gebruiken, calculeren, schrijven van een vergelijking of proef.
Visueel / Ruimtelijk
Iemand die visueel/ruimtelijk is ingesteld denkt in beelden. Zij vallen onder de categorie beelddenkers. Zij worden gestimuleerd door: illustreren, ontwerpen, beeldhouwen, visualiseren, fotograferen, films bekijken, puzzels, geometrische figuren, ruimtelijke relaties, details en kleuren, oplossingen ‘zien’, tekenen, kunst, bouwen, afstand en grootte schatten, creëren door middel van beelden, collages, ontwerpen van logo’s, brochures maken, illustreren van een boek, posters maken, perspectief tekenen, tekensoftware gebruiken.
Lichamelijk / Kinesthetisch
Een lichamelijk/kinesthetisch ingesteld iemand denkt en leert door lichamelijke gewaarwordingen. Hij houdt van toneelspelen, dansen, bewegen, gebarentaal, bouwen, puzzels maken, sporten, machine monteren, experimenteren, uitvoeren, dieren of planten ontleden, gereedschap gebruiken, projecten creëren, opdrachten waar een goede oog-hand-coördinatie vereist is, woorden uitbeelden, gebarentaal leren, ontspanningsoefeningen.
Muzikaal / Ritmisch
Wanneer iemands grootste kracht ligt in muzikaal/ritmisch denken, dan denkt hij via melodieën en ritmes. Hij wordt gestimuleerd door ritme en melodie, zingen, neuriën, muziek maken, naar muziek luisteren, muziekstukken lezen en schrijven, leren door en met muziek en songteksten, gedicht schrijven, componeren, muzieksoftware, musical, musicus of instrumenten bestuderen, een rap of een lied maken van de lesstof.
Naturalistisch
Een naturalist denkt vanuit een natuurlijke omgeving.
Zijn belangstelling ligt bij het onderscheiden van flora en fauna, verblijven in een natuurlijke omgeving, sorteren en classificeren, observeren, natuurfilms, natuur fotograferen, natuurverschijnselen, opsommen van karakteristieken, veranderingen registreren, ontwikkelingsstadia, registreren van kleur, grootte, vorm en functie, logboek gebruiken.
Interpersoonlijk / Sociaal gericht
Een interpersoonlijk en sociaal gericht iemand denkt door met anderen te praten.
Hij houdt van omgang met andere mensen, leiding geven, organiseren, conflict oplossen, interviews afnemen, samenwerken, anderen te leren begrijpen en respecteren, problemen oplossen, debatteren, discussiëren, presenteren, teambuilding en classbuilding activiteiten, coöperatieve werkvormen, rollenspellen, een teampresentatie houden, opstellen van teamdoelen, actief luisteren, oefenen in het geven van feedback, iemand helpen, samenvatten, werken aan sociale en communicatieve vaardigheden.
Intrapersoonlijk / Zelfkennis
Iemand met intrapersoonlijke kenmerken denkt over eigen denken en gevoelens, denkt intuïtief en heeft een grote zelfkennis.
Hij houdt van een actieplan maken, een lijst met prioriteiten opstellen, reflecteren op het leren, antwoord geven op ethische dilemma’s, afstand nemen, laten nadenken over eigen manier van werken en gevoelens, alternatieven afwegen, reflecteren, stil en zelfstandig werken, eigen werktempo, leerinhoud relateren aan eigen ervaringen, nadenken over normen en waarden, tijd geven om informatie te verwerken, sterke mening, sterk geloof, intrinsiek gemotiveerd, onafhankelijke opstelling, sterk zelfbewustzijn.
Ieder mens heeft een talent in één of meerdere van deze intelligenties en is geneigd deze als eerste in te zetten wanneer een klus geklaard moet worden. Omdat in het reguliere onderwijs en daarmee ‘de maatschappij’ de meeste aandacht uitgaat naar de eerste 2 intelligenties, komen mensen die een talent hebben in andere dan deze eerste 2 intelligenties al gauw minder goed uit de verf. Zij kunnen weinig of geen gebruik maken van hun sterkste kwaliteiten.
Opvallend is dat een verhoog percentage hoogbegaafde mensen zeer goed is op het gebied van de interpersoonlijke- en intrapersoonlijke intelligentie. Juist deze intelligenties komen de l+aatste decennia nauwelijks aan bod. Maar… gelukkig is daar in snel tempo verandering in aan het komen.
Voor de geïnteresseerden: ik vertel graag, heb mijn hele leven gedanst, kan goed luisteren en heb een sterk zelfbewustzijn. Nu weten jullie welke intelligenties bij mij horen. Waarvan mijn talent zich in de laatste bevindt…